Izbor urednika

Beneficirani staž, ili pravilnije – staž koji se računa sa uvećanim trajanjem, „privilegija” je osiguranika koji rade na naročito teškim, opasnim i za zdravlje štetnim radnim mestima, kao i osiguranika koji obavljaju takve poslove na kojima se nakon navršenih određenih godina života ne može očekivati da svoj posao, odnosno profesionalnu delatnost obavljaju uspešno.
Utvrđivanjem staža osiguranja koji se računa sa uvećanim trajanjem, ovi osiguranici mogu u određenim okolnostima da ostvare pravo na penziju ranije, a beneficirani staž im takođe utiče i na mesečni iznos penzije. Radna mesta na kojima se staž računa sa uvećanim trajanjem utvrđena su odgovarajućim pravilnikom, koji osim radnih mesta utvrđuje i stepene uvećanja staža, kao i način njihovog utvrđivanja i revizije.

Trajanje staža može se uvećati za najviše 50 odsto u odnosu na efektivno trajanje, osim u slučaju profesionalnih vojnih službenika. Njima se u slučaju angažovanja u oružanim akcijama vreme provedeno u tim akcijama, kao i na lečenju, ili u zarobljeništvu, računa kao staž osiguranja u dvostrukom trajanju. Stepen uvećanja označava se brojevima, pa tako, na primer, stepen uvećanja 12/14 označava da se staž osiguranja računa tako da se svakih 12 meseci efektivnog rada računa kao 14 meseci staža osiguranja.
Sniženje se računa od 65 godina života za muškarce, a od 62 godine i šest meseci za žene u toku 2019. godine, odnosno od 63 godine života za žene u toku 2020. godine
Pri utvrđivanju prava na penziju, beneficirani staž se utvrđuje prema zakonskim propisima koji su primenjivani u Republici Srbiji u vreme kada je staž navršen. Ovi propisi su se s vremenom menjali i sa svakom izmenom donosili nove uslove pod kojima se staž utvrđivao sa uvećanim trajanjem, a takođe je bilo i izmena u pogledu načina njegovog računanja. Tako je do kraja 1972. važio propis po kome se staž uračunavao sa uvećanim trajanjem samo u slučaju da je njegovo ukupno trajanje duže od pet godina. Od 1973. godine tog ograničenja više nije bilo, pa se staž računao sa uvećanjem bez obzira na ukupno trajanje. Međutim, zakon čija je primena počela 1. januara 1997. godine vratio je ovo ograničenje sa dodatnim pooštrenjem – počev od tog dana beneficirani staž se uračunava samo ako je njegovo ukupno trajanje duže od 10 godina. Ipak, u slučaju da je kod osiguranika utvrđena invalidnost, ukupno trajanje rada od pet godina na radnim mestima za koja je predviđen beneficirani staž, dovoljno je za njegovo računanje u uvećanom trajanju.

Samostalne delatnosti
Osiguranici koji su obavljali samostalnu delatnost takođe imaju pravo na staž sa uvećanim trajanjem ukoliko su obavljali poslove za koje je takav staž predviđen. U slučaju da je utvrđeno obavljanje takvih poslova, oni su u obavezi da uplate uvećan doprinos za PIO, kako bi im se staž računao sa uvećanjem. Isto uvećanje doprinosa važi i za druge poslodavce, pa se zato svim osiguranicima sugeriše da pre odlaska u penziju provere svoje podatke registrovane u matičnoj evidenciji u Fondu, jer i u slučaju da su svi drugi uslovi ispunjeni trajanje staža neće biti uvećano ukoliko poslodavac nije ispunio svoju obavezu i uplatio doprinose.

Osiguranici koji su koristili bolovanje za vreme rada na mestima na kojima se staž računa sa uvećanim trajanjem treba da znaju da su se i propisi koji regulišu uticaj bolovanja na računanje tog staža menjali. Do kraja 1987. godine bolovanje nije uticalo na računanje beneficiranog staža, odnosno osiguraniku se kompletan period rada računao sa uvećanim trajanjem bez obzira na trajanje odsustva s posla. Počev od 1. januara 1988. godine, bolovanje koje je u toku kalendarske godine trajalo kraće od mesec dana nije od uticaja na računanje beneficiranog staža, ali se odsustvovanje sa posla koje prelazi mesec dana odbija od ukupnog trajanja beneficiranog staža. Ovakav način računanja primenjivan je do kraja 1990. godine. Dakle, u ovom periodu se „oprašta” odsustvo s posla u trajanju do jednog meseca, bez obzira na to da li je bolovanje bilo kontinuirano, ili je osiguranik odsustvovao sa posla u više kraćih perioda. Počev od 1991. godine svako odsustvo s posla zbog bolesti predstavlja razlog da se u periodima bolovanja staž osiguranja računa samo u efektivnom trajanju.

Osiguranik sa beneficiranim stažom može ranije da ostvari pravo na penziju, i to na različite načine. Osiguranici koji su navršili beneficirani staž čije je trajanje najmanje 2/3 ukupnog staža osiguranja, imaju pravo na sniženje starosne granice. Na svakih pet godina provedenih na radnom mestu sa koeficijentom 12/14 starosna granica se snižava za jednu godinu, na svake četiri za 12/15, tri za 12/16 i na svaku jednu godinu i šest meseci za 12/18. Ovo sniženje odnosi se samo na ostvarivanje prava na starosnu, ali ne i na prevremenu starosnu penziju. Dakle, sniženje se računa od 65 godina života za muškarce, a od 62 godine i šest meseci za žene u toku 2019. godine, odnosno od 63 godine života za žene u toku 2020. godine. Osiguranik koji po ovom osnovu ostvari pravo na starosnu penziju dobija tu penziju u „punom” iznosu, bez ikakvih umanjenja. Starosna granica može da se snižava najviše do 55 godina života, osim za zaposlene koji su na radnim mestima sa koeficijentom 12/18 efektivno proveli 2/3 radnog veka, u odnosu na ukupno efektivno provedeno vreme na radnim mestima na kojima se staž računa sa uvećanim trajanjem. Ovim osiguranicima starosna granica može da se snizi i do 50 godina života.

Trajanje i godine
Trajanje beneficiranog staža od uticaja je i na prava zaposlenih koji pripadaju takozvanim posebnim kategorijama osiguranika – policijski službenici, pripadnici obaveštajnih agencija, zaposleni na izvršenju krivičnih sankcija, pripadnici Vojske Srbije i drugi, koji imaju mogućnost da pravo na penziju ostvare pod posebnim, povoljnijim propisima, u slučaju da su na ovim poslovima proveli period propisan Zakonom o penzijskom i invalidskom osiguranju. U 2019. godini, taj period je 13 godina i šest meseci efektivnog rada na poslovima sa uvećanim trajanjem staža, dok će u 2020. godini biti potrebno 14 godina. Uz ovaj uslov, osiguranici iz ove kategorije treba da imaju najmanje 55 godina života i 23 godine i šest meseci staža osiguranja u 2019. godini, odnosno 24 godine staža osiguranja u 2020. godini, kako bi ostvarili pravo na starosnu penziju.

Osiguranici koji imaju pravo na sniženje starosne granice, ali ni sa sniženom granicom ne ispunjavaju uslov za starosnu penziju, već odlaze u prevremenu starosnu penziju treba da znaju da je počev od septembra 2018. godine Zakon izmenjen u pogledu određivanja procenta umanjenja pri određivanju prevremene starosne penzije tako što se broj meseci ranijeg odlaska u penziju računa u odnosu na sniženu starosnu granicu, a ne u odnosu na godine života koje su propisane Zakonom, što je povoljnije u odnosu na ranije propise. Iznos prevremene starosne penzije određuje se kao iznos starosne, koji se zatim umanji za 0,34 odsto za svaki mesec ranijeg odlaska u penziju, ali najviše do 20,4 odsto.

dnevnik.rs

Samo prijavljeni korisnici mogu ostavljati komentare.